Cảnh Báo Nguy Cơ Thiếu Đá Xây Dựng Trong 5 Năm Tới – Các Chủ Mỏ Nên Làm Gì?

Việt Nam đang trải qua giai đoạn phát triển hạ tầng mạnh mẽ, với các dự án trọng điểm như sân bay Long Thành, cao tốc Bắc-Nam, và các khu công nghiệp mới tại Bình Dương, Đồng Nai, Thanh Hóa. Theo Bộ Xây dựng, nhu cầu đá xây dựng giai đoạn 2021-2030 ước tính đạt 2,5 tỷ m³, tăng 10-15% mỗi năm, để đáp ứng các công trình giao thông, đô thị hóa, và sản xuất bê tông. Tuy nhiên, nguy cơ thiếu đá xây dựng trong 5 năm tới đang hiện hữu do thủ tục pháp lý phức tạp, quy định môi trường khắt khe, nguồn cung mỏ hạn chế, và công nghệ khai thác lạc hậu.

Đối với các chủ mỏ đá, đây là cơ hội lớn để đáp ứng nhu cầu thị trường, nhưng cũng là thách thức đòi hỏi sự chuẩn bị kỹ lưỡng về năng lực sản xuất, chi phí vận hành, và tuân thủ pháp luật. Nếu không hành động kịp thời, các mỏ đá có nguy cơ bị loại khỏi chuỗi cung ứng, mất cơ hội hợp tác với các nhà thầu lớn, hoặc chịu áp lực từ giá vật liệu tăng cao. Bài viết này phân tích nguyên nhân gây ra nguy cơ thiếu đá xây dựng và cung cấp các giải pháp chi tiết để các chủ mỏ tối ưu hóa hoạt động, đảm bảo cung ứng vật liệu, và tận dụng tối đa “làn sóng” đầu tư hạ tầng.

Nguyên nhân dẫn đến nguy cơ thiếu đá xây dựng

Hình ảnh cảnh báo nguy cơ thiếu đá xây dựng

Nguy cơ thiếu đá xây dựng xuất phát từ nhiều yếu tố, từ nhu cầu tăng cao đến hạn chế trong khai thác và quản lý:

• Nhu cầu tăng đột biến từ các dự án hạ tầng: Các dự án lớn như sân bay Long Thành (4,9 triệu m³ đá năm 2025) và cao tốc Bắc-Nam giai đoạn 2 (59,5 triệu m³ cát và đá) tạo áp lực lớn lên nguồn cung. Các khu công nghiệp tại Bình Dương, Đồng Nai, và Thanh Hóa cũng làm tăng nhu cầu đá 1×2, 2×4, và cát nhân tạo. Tuy nhiên, nhiều địa phương chỉ đáp ứng được 30-40% nhu cầu, dẫn đến thiếu hụt nghiêm trọng.
• Hạn chế về nguồn cung và khai thác: Thủ tục pháp lý phức tạp, như thuê đất hoặc gia hạn giấy phép, khiến nhiều mỏ đá không thể hoạt động đúng công suất. Thanh Hóa báo cáo thiếu 23,44 triệu m³ cát và đá đến năm 2030 do chỉ 1/28 mỏ hoạt động. Quy định môi trường khắt khe, như yêu cầu hệ thống phun sương và bể lắng, dẫn đến đình chỉ nhiều mỏ không đạt chuẩn. Công suất mỏ nhỏ (15.000-61.000 m³/năm) cũng không đủ đáp ứng nhu cầu lớn, như Hà Giang thiếu 400.000 m³ đá.

• Tác động của Thông tư 10/2024/TT-BXD: Thông tư này (hiệu lực từ 16/12/2024) yêu cầu kiểm tra chất lượng đá trước thông quan, gây khó khăn cho nhập khẩu. Với thời gian chuẩn bị ngắn (hơn 1 tháng), nhiều doanh nghiệp không kịp đáp ứng, đẩy giá đá tăng 7,3-11,11% trong tháng 6/2025, làm trầm trọng thêm nguy cơ thiếu đá xây dựng.
• Khai thác không bền vững và ô nhiễm môi trường: Khai thác vượt công suất hoặc không đúng thiết kế gây sạt lở, ô nhiễm bụi, và tiếng ồn, dẫn đến đình chỉ mỏ. Thiếu bể lắng và rãnh thoát nước gây phát tán bột đá, tăng nguy cơ ô nhiễm và bị phạt từ 5-50 triệu VNĐ.
• Thiếu lao động và công nghệ lạc hậu: Nhiều mỏ đá thiếu cán bộ kỹ thuật và công nhân được đào tạo. Các mỏ nhỏ (2-10 ha) sử dụng thiết bị không đồng bộ, hạn chế năng suất. Lao động thời vụ thiếu bảo hộ làm tăng nguy cơ tai nạn, ảnh hưởng đến tiến độ sản xuất.

Hậu quả của nguy cơ thiếu đá xây dựng

Nguy cơ thiếu đá xây dựng mang lại nhiều hệ lụy nghiêm trọng, ảnh hưởng đến cả ngành xây dựng và các chủ mỏ:

• Tăng giá vật liệu: Giá đá xây dựng tăng 7,3-11,11% trong tháng 6/2025, đẩy chi phí xây dựng lên 15-20%. Điều này làm giảm lợi nhuận của nhà thầu và tăng giá thành công trình, ảnh hưởng đến người tiêu dùng cuối.
• Chậm tiến độ dự án: Thiếu đá làm chậm các công trình trọng điểm như sân bay Long Thành (chỉ đạt 33% khối lượng đá cần thiết) hoặc cao tốc Bắc-Nam, gây trễ hạn giải ngân vốn đầu tư công (657.000 tỷ đồng năm 2024).
• Ảnh hưởng kinh tế vĩ mô: Thiếu vật liệu làm giảm hiệu quả đầu tư công, tác động tiêu cực đến tăng trưởng kinh tế, việc làm, và an sinh xã hội. Các địa phương phụ thuộc vào hạ tầng giao thông sẽ chịu ảnh hưởng nặng nề.
• Mất cơ hội cho chủ mỏ: Các mỏ không chuẩn bị tốt sẽ bị loại khỏi chuỗi cung ứng, nhường thị phần cho các doanh nghiệp lớn có công nghệ và năng lực mạnh hơn. Điều này làm giảm cơ hội tham gia các dự án lớn và ảnh hưởng đến lợi nhuận dài hạn.

Giải pháp để các chủ mỏ hành động trước nguy cơ thiếu đá xây dựng

Để đối phó với nguy cơ thiếu đá xây dựng và tận dụng cơ hội thị trường, các chủ mỏ cần triển khai các giải pháp sau một cách chiến lược:

Tăng cường thủ tục pháp lý và đấu giá mỏ mới

Hoàn thiện pháp lý là bước đầu tiên để đảm bảo mỏ đá hoạt động hợp pháp và mở rộng quy mô:

• Liên hệ Sở Tài nguyên và Môi trường để gia hạn giấy phép hoặc hoàn tất thủ tục thuê đất. Các địa phương như Đồng Nai hỗ trợ mỏ đá đến 31/12/2025 để hoàn thiện pháp lý, giúp đảm bảo cung ứng liên tục.
• Chuẩn bị hồ sơ tài chính và kỹ thuật để tham gia đấu giá quyền khai thác tại các tỉnh như Quảng Ngãi (11 mỏ, diện tích 95 ha) hoặc Bình Dương (7 mỏ, 120 ha). Hồ sơ cần bao gồm kế hoạch khai thác, đánh giá tác động môi trường, và năng lực tài chính.
• Đề xuất nâng công suất khai thác 50% theo Nghị quyết 168/NQ-CP, như các mỏ tại Đồng Nai, để đáp ứng nhu cầu tăng đột biến. Điều này đòi hỏi kế hoạch sản xuất chi tiết và cam kết tuân thủ quy định.

Đầu tư công nghệ và thiết bị hiện đại

Nâng cấp công nghệ là yếu tố then chốt để tăng năng suất và giảm chi phí vận hành:

• Sử dụng máy nghiền hàm hoặc côn tiên tiến (ví dụ: công nghệ Nhật Bản hoặc châu Âu) để tăng năng suất 15-20% và giảm tiêu thụ điện 10%. Những máy này có khả năng xử lý đá cứng như granite với hiệu suất cao, phù hợp cho các dự án đòi hỏi chất lượng cao.
• Lắp đặt hệ thống tự động hóa, bao gồm trạm cân điện tử, camera giám sát, và lưới sàng thép carbon cao để đáp ứng tiêu chuẩn chất lượng (TCVN 7572). Tự động hóa giúp giảm sai sót và tăng độ chính xác trong kiểm soát sản lượng.
• Áp dụng động cơ tiết kiệm năng lượng với biến tần (inverter) để điều chỉnh tốc độ theo tải, giảm chi phí nhiên liệu 5-10%. Động cơ này đặc biệt hiệu quả với máy nghiền côn hoặc máy sản xuất cát nhân tạo, vốn tiêu thụ nhiều điện năng.

Tối ưu hóa hạ tầng mỏ

Cải thiện hạ tầng giúp tăng hiệu quả vận hành và đáp ứng tiến độ cung ứng:

• Xây dựng đường nội bộ rộng 6-8m, chịu tải 30-50 tấn, để giảm thời gian vận chuyển đá từ mỏ đến công trình, từ đó tăng năng suất giao hàng 15-20%. Đường cần được gia cố bê tông để chịu tải trọng xe tải lớn.
• Đầu tư hệ thống phun sương giảm 70% bụi và bể lắng tuần hoàn để xử lý nước thải, tiết kiệm 2-3 triệu VNĐ/tháng chi phí nước và bảo trì máy móc. Hệ thống này cũng giúp tránh phạt môi trường từ 5-50 triệu VNĐ.
• Xây dựng kho dự trữ đá thành phẩm (5.000-10.000 m³) để đảm bảo cung ứng liên tục, đặc biệt trong mùa mưa hoặc khi nhu cầu tăng đột biến. Kho cần có mái che và hệ thống thoát nước để bảo quản đá.

Đào tạo nhân sự và đảm bảo an toàn lao động

Nhân sự được đào tạo tốt giúp giảm sai sót và tăng năng suất:

• Tổ chức khóa học 1-2 ngày về vận hành máy nghiền, bảo trì cơ bản (kiểm tra hàm nghiền, vòng bi, băng tải), và an toàn lao động. Đào tạo nên tập trung vào kỹ năng nhận biết lỗi sớm, như tiếng ồn bất thường hoặc rung lắc mạnh, để tránh hỏng hóc lớn.
• Trang bị đầy đủ bảo hộ (quần áo, mũ, găng) cho 100% công nhân, giảm nguy cơ tai nạn – mỗi vụ có thể tốn 10-50 triệu VNĐ bồi thường. Đảm bảo công nhân tuân thủ quy định khi sử dụng vật liệu nổ (nổ mìn từ 11h-13h, 17h-19h).
• Xây dựng quy trình quản lý vật liệu nổ chặt chẽ, bao gồm kế hoạch ứng cứu khẩn cấp và kiểm kê định kỳ, để tránh thất thoát và đảm bảo an toàn khai thác.

Tuân thủ quy định môi trường

Tuân thủ môi trường là yếu tố bắt buộc để tránh đình chỉ và đảm bảo hoạt động lâu dài:

• Trồng cây xanh và cải tạo đất sau khai thác để đáp ứng yêu cầu phục hồi môi trường, tránh phạt 10-20 triệu VNĐ hoặc thu hồi giấy phép. Lập quỹ ký quỹ phục hồi môi trường (300-500 triệu VNĐ tùy quy mô mỏ) để đảm bảo tuân thủ.
• Lắp đặt tấm cách âm và hệ thống phun sương định kỳ để giảm bụi 70% và tiếng ồn, tránh phạt hành chính từ 5-15 triệu VNĐ mỗi lần vi phạm.
• Tái sử dụng bột đá để sản xuất gạch không nung hoặc phụ gia xi măng, tạo thêm nguồn thu 10-15 triệu VNĐ/tháng. Bột đá cần được thu gom bằng hệ thống hút bụi chuyên dụng để đảm bảo chất lượng.

Xây dựng quan hệ với nhà thầu

Quan hệ tốt với nhà thầu đảm bảo đầu ra ổn định và tăng lợi nhuận:

• Đàm phán hợp đồng dài hạn (1-2 năm) với các nhà thầu lớn như Vinaconex hoặc Cienco, cam kết cung cấp đá đúng tiến độ và chất lượng. Hợp đồng cần nêu rõ khối lượng, kích thước đá, và điều khoản thanh toán.
• Kiểm tra chất lượng đá định kỳ theo TCVN 7572 (độ bền nén, kích thước hạt) để đáp ứng yêu cầu nhà thầu. Đá không đạt chuẩn có thể dẫn đến từ chối hợp đồng, gây thiệt hại hàng chục triệu VNĐ.
• Tối ưu hóa chi phí vận hành (điện, nhiên liệu, bảo trì) để giảm giá bán đá 5-10%, tạo lợi thế cạnh tranh. Điều này đòi hỏi quản lý năng lượng thông minh và bảo trì định kỳ.

Lợi ích của việc hành động sớm trước nguy cơ thiếu đá xây dựng

Việc chuẩn bị kịp thời mang lại nhiều lợi ích lâu dài:

• Tăng năng lực cạnh tranh: Mỏ đá được đầu tư công nghệ và hạ tầng có thể cung cấp đá chất lượng cao với giá cạnh tranh, thu hút nhà thầu lớn.
• Đảm bảo cung ứng liên tục: Kho dự trữ và pháp lý hoàn thiện giúp mỏ đáp ứng nhu cầu tăng đột biến, tránh gián đoạn công trình.
• Tăng lợi nhuận: Tối ưu chi phí vận hành và tái sử dụng phế liệu có thể tăng lợi nhuận 20-30%, đặc biệt với các hợp đồng dài hạn.
• Tuân thủ pháp luật: Đáp ứng quy định môi trường và an toàn lao động giúp tránh phạt và đình chỉ, đảm bảo vận hành bền vững 20-30 năm.
• Xây dựng uy tín: Cung cấp đá đúng tiêu chuẩn và tiến độ giúp mỏ trở thành đối tác tin cậy, mở rộng cơ hội hợp tác trong tương lai.

Lời khuyên để chủ mỏ chuẩn bị trước nguy cơ thiếu đá xây dựng

Để đối phó hiệu quả với nguy cơ thiếu đá xây dựng, các chủ mỏ nên:

• Dự báo nhu cầu: Phân tích nhu cầu đá (1×2, 2×4, cát nhân tạo) dựa trên các dự án hạ tầng tại địa phương, như cao tốc hoặc khu công nghiệp, để lập kế hoạch sản xuất phù hợp.
• Theo dõi đấu giá mỏ: Cập nhật thông tin đấu giá từ Sở Tài nguyên và Môi trường để mở rộng quy mô. Các tỉnh như Bình Dương và Quảng Ngãi liên tục công bố danh sách mỏ mới.
• Đầu tư bền vững: Phân bổ ngân sách cho công nghệ hiện đại, hệ thống xử lý môi trường, và đào tạo nhân sự để đảm bảo vận hành hiệu quả trong 20-30 năm.
• Xây dựng uy tín: Đảm bảo chất lượng đá và giao hàng đúng hạn để trở thành đối tác tin cậy của các nhà thầu lớn, từ đó ký được hợp đồng dài hạn.
• Hợp tác với chính quyền địa phương: Phối hợp với Sở Tài nguyên và Môi trường để tháo gỡ thủ tục pháp lý và nhận hỗ trợ, như cơ chế đặc thù tại Đồng Nai.

Nguy cơ thiếu đá xây dựng trong 5 năm tới là thách thức lớn nhưng cũng là cơ hội để các chủ mỏ đá khẳng định vị thế trong chuỗi cung ứng vật liệu. Với nhu cầu tăng cao từ các dự án hạ tầng, các mỏ cần hành động ngay để hoàn thiện pháp lý, đầu tư công nghệ, cải thiện hạ tầng, đào tạo nhân sự, và tuân thủ quy định môi trường. Những bước đi này không chỉ giúp đáp ứng nhu cầu thị trường mà còn tăng lợi nhuận, đảm bảo phát triển bền vững, và xây dựng uy tín với các nhà thầu lớn.

Bấm theo dõi kênh: Youtube Máy Nghiền Đá Đại Việt để cập nhật liên tục các video mới từ dự án 

Bài viết cập nhật ngày: 09/07/2025. Đây là một bài viết tổng quan, thông tin mang tính chất tham khảo. Hãy liên hệ 0911.628.628 để được tư vấn chuyên sâu và chính xác hơn về Dây chuyền nghiền đá xây dựng!

Xem thêm các bài viết khác cùng chủ đề:

• Đá xây dựng khan hiếm: Hướng đầu tư dây chuyền nghiền đá phù hợp
• Loại đá xây dựng nào có nhu cầu cao nhất trên thị trường